%0 Journal Article
%T عروض ایرانی یا عروض عربی؟! تاملی در خاستگاه عروض
%J  ماهنامه علمی سبک شناسی و تحلیلی متون نظم و نثر فارسی 
%I بهار ادب
%Z 3060-5660
%A محمدحسن ارجمندی‌فر
%A بیژن ظهیری ناو
%A بابک خضرائی
%D 2024
%\ 1402/07/07
%N 100
%V 17
%P 179-198
%K عروض
%K  خلیل ابن احمد
%K  وزن شعر
%K  عروض فارسی
%K  عروض عربی.
%X زمینه و هدف: عروض-یکی
از قدیمی‌ترین و متداول‌ترین شیوه نامه های سنجش و طبقه بندی وزن شعر - از قرن
دوم(ه.ق) تا به امروز، و میزان و معیار وزن‌سنجی شعر فارسی و عربی بوده است. شیوه نامه ای
که بسیاری خاستگاه آن را زبان عربی و مبدع آن را دانشمندی عرب به نام خلیل ابن
احمد فراهیدی میدانند. این پژوهش با بررسی سیر تاریخی شعر فارسی در پی یافتن
خاستگاه زبانی و جغرافیایی عروض است.

روش مطالعه:
پژوهش پیش‌رو مطالعه ای نظری است که به شیوه پژوهش کتابخانه ای انجام شده و برای
شناسایی خاستگاه عروض، مسیر تاریخی و ادبی شعر فارسی از پیش از میلاد مسیح(ع)
که شعر هجایی فارسی در گونه وزنیِ کمّی سروده میشده، دنبال شده و مسیر تکامل و
تطور شیوه هجایی تا پیدایش شیوه عروضی طی شده است تا مشخص شود عروض چه خاستگاه
جغرافیایی و زبانی دارد؟ در خصوص پیشینه پژوهش نیز تاکنون کار متمرکزی در این خصوص
صورت نگرفته و پراکنده بدان اشاره شده است.

یافته ها: سابقه چند هزارساله شعر فارسی گویای این حقیقت
است که ایرانیان از قرنها پیش از اسلام، به شیوه هجایی با وزن کمّی، شعر میسرودند،
وزنهای مخصوص خود را داشتند و شیوه عروض، صورت تکامل یافته شعر هجایی فارسی است.

نتیجه گیری: پس عروض
نه یکباره که طی قرنها شکل گرفته و خلیل ابن احمد فقط آن را نظام‌مند کرده است. آگاهی
از این حقیقت که عربها سابقه ای در هنر موسیقی نداشته و بعد از اسلام آن را از ایرانیان
وام و فرا گرفته اند و همچنین تاثیرپذیری بالای عروض از موسیقی ایجاب میکند خلیل ابن
احمد یا ایرانی باشد یا آن را از ایرانیان فراگرفته باشد. یاقوت الحموی در قرن ششم
در کتاب معجم‌الادبا وقتی به روشنی به ایرانی و فارسی‌زبان بودن خلیل ابن احمد اشاره
میکند، این ابهام را از میان برمیدارد. چون در قرن دوم(ه.ق)، زبانِ علم و حکومت در
منطقه خاورمیانه، زبان عربی بوده است، خلیل ابن احمد این شیوه را به زبان عربی وضع
و پیشنهاد کرده است. از این روی خاستگاه عروض را میتوان ایران و زبان فارسی دانست به
مثابه فردی ایرانی که لباس عربی بر تن کرده است.
%U https://bahareadab.com/article_id/1673